سفارش تبلیغ
صبا ویژن
از تاریخمان چه می دانیم؟
صفحه نخست        عناوین مطالب          نقشه سایت              ATOM            طراح قالب
گروه طراحی قالب من گروه طراحی قالب من گروه طراحی قالب من گروه طراحی قالب من گروه طراحی قالب من

آمارد ها که جایگاهشان بین محل استفرار اقوام تپور و کادوس نشان داده شده است،در جوار مرو ساکن بوده اند.این قوم مهاجر از مردم مرو بوده و قومی بادیه نشین بوده اندکه... .

آمارد ها که جایگاهشان بین محل استقرار اقوام تپور و کادوس نشان داده شده است، در جوار مرو ساکن بوده اند.این قوم مهاجر از مردم مرو بوده و قومی بادیه نشین بوده اند که به تاخت تاز در اراضی اقوام دیگر می پرداختند و به روزگار کوروش تا حوالی ماد پراکنده گردیده بودند.قوم مارد پس از رانده شدن توسط مرویان به طبرستان (آمل) آمدند که در کنار رود هراز (ضلع غربی آن) سکنی گزیدند و شهر آمل پایتخت باستانی آن بوده است که اسم شهر آمل از نام آنان گرفته شده است.آمل در زمان اشکانیان نیز معمور و آبادان بود که آنرا همو می نامیدند.در زمان ساسانیان نیز شهر آمل از عمران و آبادانی برخوردار بود و مرکز ایلت مهم طبرستان بوده است.به طور کلی بر اساس اسناد و مدارک تاریخی تکوین شهر به زمان ساسانی برمیگردد.شهرطی مراحل تکوین خود از زیرساختها و عناصری چون ارگ حکومتی، محلات، آتشکده و بازار برخوردار گردید.در این الگوی استقرار قصر و عمارت حکومتی در موضع مکانی برتر با حصاری به دور آن قرار داشته است. بخش های ورای آن نیز شبستان یا سواد یا حومه را در بر می گرفته که مامن سکونت قشر اشراف مردم عادی بوده است.شهر آمل به سال 140ه.ق توسط اعراب مسلمان تسخیر شد.به نظر می رسد که با فتح شهر یک جابجایی در مکان آن نیز صورت گرفته است.چه در گذشته آتشکده ها در بخش شارستان قرار داشته است،حال آنکه بقایای حاصل از آتشکده ها در وضع موجود با فاصله ای قابل توجه از بافت قدیم قرار دارد.تحولی که در زمینه بینشی تحقق می یابد خود را در شکل مسجد جامع می نمایاند.سیاحانی که بعد از ورود اسلام در دوره های مختلف از این شهر بازدید کرده اند اواسط قرن سوم تا اواخر قرن چهارم هجری را اوج شکوفایی شهر دانسته اند.این دوره مصادف با به قدرت رسیدن علویان می باشد و شهر آمل به عنوان مرکز طبرستان مورد توجه قرار می گیرد.مرکزیت سیاسی، موقعیت سوق الجیشی و مجاورت شهر با گذرگاههای بین منطقه ای، رشد و توسعه شهر را در ابعادی اجتماعی رقم می زند.در عصر صفوی آمل رونق فراوان گرفت و حکام صفویه به مازندران دلبستگی خاصی داشتند.شاه عباس که از جانب مادر با سلاله مرعشیان خویشاوند بود به آمل علاقه زیاد داشت.به دستور او جاده کنار رودخانه هراز آباد شد و در طول راه برای توقف چهارپایان و افراد کاروانسرا ایجاد کردند.جاده شوسه ای که آمل را به ساری و گرگان وصل می کرد در زمان او احداث شد.آرامگاه با شکوه سید قوام الدین مرعشی را به فرمان او مجددا تعمیرات اساسی نمودند. به طور کلی می توان گفت که ساخت و ساز شهر بعد از اسلام نیز تداوم دوره قبل از خود را داشته است.با این تفاوت که در این دوره مسجد جامع به ساخت شهر افزوده می شود.و مقیاس شهر به لحاظ گسترش فعالیت های گوناگون وسیعتر از گذشته می گردد.رشد و توسعه بازار به صورت فرمی خطی باعث می گردد محلات مسکونی بیشتری را که مبنای زمینه های نژآدی، قومی و ... شکل گرفته بودند، حول و حوش خود نظام دهد.

سیر تحول شهر در دوران معاصر :

پس از یک دوره رکود و فترت تا اواخر قاجاریه، شهر شاهد گامهایی چند در جهت احیای خود بوده در این دوره خندق های اطراف شهر را خشک کردند. در ایجاد عمارت شهرداری کاخ چایخوران،تاسیس دبیرستان امام فعلی، اداره اقتصاد و دارای، ایجاد انبار برنج برای صادرات آن به نقاط دیگر کشور، احداث مغازه های جدید در بیرون بازار، از جمله اقدامات این دوره می باشد.تزریق عملکرد های جدید شهر،آنرا از تحرکی چند برخوردار می سازد و این تحرک در بعد کالبدی با توسعه های جدید به دور شهر قدیم تشدید می گردد.الگوی تقلیدی مداخله کالبدی در تهران، از این پس با حضور حیات انتشاری، دامنگیر شهرهای دیگر از جمله آمل نیز می گردد.شکل این مداخله با ایجاد فعالیت های مستقیم در محور مهدیه و انقلاب در ضلع جنوبی بازار شهر و احداث خیابان های چاکسر (خیابان شهید بهشتی) تحقق می یابد و این در حالی است که هسته اولیه شهر، علیرغم چنین مداخلاتی در محیط خود و استقرار عناصر جدید تزریق شده به تدریج انسجام کالبدی خود را با بافتهای مجاورش کاهش می دهد.در دوره پهلوی دوم در جهت سهولت جریان روابط کالایی وابسته، مداخلات کالبدی بیشتری در بافت صورت می گیرد.در این دوره نیز مداخلات تحقق یافته در دوره قبل با احداث خیابان طالب آملی (در ضلع غربی محدوده شهر قدیم) و تعریض آن در سالهای 52 و 53 تکمیل و انقطاع کالبدی بافت با مجموعه های جدید پیرامونی را موجب می شود.

عوامل تشکیل بافت تاریخی آمل :

بازار:

راسته اصلی بازار قدیم آمل به همراه راسته های فرعی منشعب از آن (راسته عطاران،راسته پالان دوزان،راسته نمد مالان و نوراسته) نقش مهمی در تشکیل و تعریف محدوده بافت ایفا می کنند.راسته اصلی دقیقا و بلافاصله بعد از پل دوازده چشمه (جنوب شرقی بافت) آغاز و به صورت قطری طولی در بافت حرکت کرده و تا نزدیکی های مرکز اصلی کاشی محله (مسجد جامع علی کوچک) ادامه می یابد.بازار به بافت ویژگی طولی و خطی بودن آن (گذر و محور اصلی بافت) تلفیق بعضی از مراکز محله با آن (مشایی محله و شاهاندشت محله) برخورداری از کاربری اجتماعی –اقتصادی و همجواری با دیگر عناصر شهری عمده بافت (مسجد جامع ، مسجد آقا عباس، گرمابه و ... ) قسمت اعظمی از بافت مسکونی اطراف را تحت نفوذ مستقیم خود دارد.در واقع برش و عبور قطری بازار از بافت سبب می شود که تا عمق واحدی از دو طرف (بافت مسکونی پیرامون بازار) خود را تحت پوشش قرار دهد.

مراکز و گذرگاه های اصلی محلات :

به غیر از سه مرکز اصلی میدانچه مشایی محله (چهار سوق) بازارچه شاهاندشت محله (تکیه هاشمی) و کاشی محله (مسجد جامع علی کوچک) بقیه مراکز اصلی با فاصله از راسته اصلی بازار تقریبا در مرکز هندسی محلات مستقر می باشند.چون راسته اصلی بازار به صورت قطری بافت را قطع نموده است از این نظر این مراکز اصلی بین خود عملا یک حلقه ثانویه پنهانی (تار نامریی) را به دور بازار به وجود می آورند.علاوه بر این هر یک از این مراکز اصلی خود دارای یک شعاع نفوذی می باشند.لذا مجموعه این شعاع های نفوذ مراکز اصلی با حلقه درونی بر گرد بازار، محدوده و منطقه ای را تعریف خواهد کرد که می تواند به عنوان یک محدوده بافت کهن و تاریخی استناد کرد.چون بافت کهن آمل از دخالت های کالبدی و عبور خیابان های چلیپایی رضا خانی مصون مانده است.لذا پیوستگی فضایی عناصر شهری و مراکز محلات از طریق گذرها و معابر اصلی بافت موجب تشکل و انسجام بافت می گردد.

محلات تاریخی آمل و شاخص آنها :

1) قادی محله (تکیه شهدا)
2) گرجی محله (امامزاده تقی)
3) نیاکی محله (حسینیه ارشاد)
4) کارد گر محله (مسجد امیریها)
5) مشایی محله (چهار سوق)
6) شاهاندشت محله (تکیه هاشمی)
7) چاکسر محله (امامزاده قاسم)
8) کاشی محله (مسجد جامع علی کوچک)
9) پایین بازار محله (تکیه آملی ها)
10) گلباغ محله (مسجد جامع )

هر یک از محله های مسکونی فوق دارای محدوده مرز معین و تعریف شده می باشند.این محدوده ها توسط حصار یا موانع کالبدی مشخص نمی شد.بلکه گذر ها و کوی ها یا محدوده پلاکها محدوده هر محله را تشکیل می دهد.به طور کلی خصوصیات فضایی، کالبدی و اجتماعی محلات بافت قدیم آمل به شرح ذیل می باشد:

1) عرفی بودن حریم و مرز های محلات نه عینی (وجود مرز های فرهنگی، اجتماعی به جای لبه هایی انسان ساخت نظیر معابر، محدوده باغ یا خانه)

2) استقلال و خود اتکایی محلات مسکونی از نظر برخورداری از امکانات عمومی و تجهیزات خدماتی
3) رعایت سلسله مراتب دسترسی از راسته اصلی بازار به کوی های محلات به دلیل حجاب سکونتی محلات
· آثار و جاذبه های تاریخی آمل
1) دخمه سنگی (کافر کلی ) رینه
2) راه باستانی تنگه بند بریده و تصویر حجاری شده ناصر الدین شاه و یاران او بر سنگ
3) کاروانسرای گمبوج
4) قلعه ملک بهمن
5) پل دوازده چشمه
6) سقانفار زرین کلا
7) سقانفار هندو کلا
8) گنبد ناصر الحق
9) بقعه شمس آل رسول (آتشکده)
10) ساختمان دارایی
11) پل فلزی (معلق)
12) قدمگاه خضر
· جاذبه های تفریحی
1) پارک جنگلی میرزا کوچک خان
2) پارک جنگلی امامزاده عبدالله
3) شکارگاه های لاسم
4) شکارگاه های امیری
5) شکارگاه های لار
· جاذبه های طبیعی
1) رود کم کلا
2) رود کرسنگ
3) رود پنجاب
4) رود لاسم
5) آب معدنی استراباکو قلابن
6) آب معدنی پرسم آمولو
7) آب معدنی اسک
8) آب گرم لاریجان
9) آب آهن آب فرنگی لاریجان
10) آب معدنی گرو کلرد
11) آب معدنی گرم رود
12) چشمه های آب سرد آبشار فصلی اسپه اره کر سنگ
13) آبشار یخی
14) آبشار شاهاندشت
15) آبشار آلامل
16) آبشار پرومد
17) آبشار و دشت دریوک
18) آبشار سنگ در کا
19) آبشار قلعه دختر
20) آبشار آب مراد لاسم
21) آبشار انگمار لاسم
22) غار اسک
23) غار گل زرد پلور
24) غار دیو سفید
25) غار سیاه پور امیری
26) غار کبوتر کلی شاهاندشت
27) دریاچه سد لار
28) منطقه زیست محیطی لار
29) منطقه ییلاقی لاسم
30) منطقه بلیران
31) ییلاق چلاو
32) دریاچه دریوک
33) یخچال طبیعی دوبل سل




موضوع مطلب : تاریخچه شهرستان آمل

          
جمعه 91 اسفند 4 :: 4:53 عصر